نگاه نو
یکی از مشکلاتی که برخی از سازمان ها و دستگاههای اجرایی با آن مواجه می شوند اینست که این مراکز باصرف منابع مالی و انسانی خود اقدام به ارائه طرح هایی در حوزه های مختلف می کنند که این طرح ها یا به شکل خیلی محدود و یا استانی و گاهی اوقات کشوری اجرا می گردد. در این مطلب قصد داریم به وضعیت این طرح ها در حوزه های اجتماعی و روانشناسی بپردازیم. در این حوزه و نیز در مباحثی مانند: آسیب های اجتماعی، بهداشت روان و... دستگاههای زیادی فعالیت می کنند، اما سازمان بهزیستی بر حسب وظایف ذاتی خود اقدامات ویژه ای صورت داده است. که ازجمله آن می توان به طرح های 2 معاونت تخصصی اجتماعی و پیشگیری (با دفاتر پیشگیری از آسیب های اجتماعی و مشاوره) اشاره کرد. این دفاتر با صرف هزینه های زیاد اقدام به ارائه طرح هایی نمودند که چند سالی از زمان اجرای آن می گذرد. متولیان این طرح ها علاوه بر موفقیت در شیوه اجرا، تجارب زیادی را نیز کسب نموده اند. در کنار این اقدامات دستگاههای دیگر نیز با اهداف نسبتاً همسو با بهزیستی و با صرف هزینه های گزاف اقدام به ارائه طرح های مشابهی نمودند. به عنوان نمونه در حوزه پیشگیری از آسیب ها، دفتر پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی طرح هایی مانند: مهارت های زندگی و آموزش پیش از ازدواج را در دست اجرا دارد که برای ارائه آن بیش از چند سال کار علمی و کارشناسی صورت گرفته و باتوجه به اجرای موفقیت آمیز آنها تجارب مفیدی نیز برای دفتر و کارشناسان مجری این طرح ها حاصل شده است. در این زمینه دستگاههای دیگر بدون توجه به طرح های موجود، با اقدامات موازی و تکراری طرح های مشابهی را ارائه و اجرا نمودند. این گونه اقدامات می تواند مشکلاتی را ایجاد کند. که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره نمود: - تخصیص و هزینه غیر ضروری اعتبارات دستگاههای اجرایی. - هدر دادن وقت کارشناسان. - صرف نمودن وقت زیاد برای بررسی اثربخشی طرح های جدید. البته گاهی اوقات این طرح ها به شکل کاملاً غیر علمی از طرح های قبلی اقتباس می شود، که در این صورت علاوه بر این که مالکیت حقوقی و معنوی طراحان اولیه نقض می گردد، طرحها نیز از اهداف اولیه شان دورمی شوند. نگران کننده تر اینکه گاهی اوقات دفاتر و معاونت های تخصصی سازمان بهزیستی هم از این مسئله مبرا نبوده و گاهی اوقات نسبت به ارائه طرح های مشابه اقدام می نمایند. - حال چه باید کرد؟ نگارنده با توجه به موارد بالا پیشنهاد می کند تا یک بانک اطلاعاتی تخصصی برای این طرحها راه اندازی گردد. در این بانک می توان اطلاعت جامعی از طرح های مختلف بویژه پیشینه و اهداف آنرا ثبت نمود تا دفاتر و معاونت های سازمان و همچنین سایر دستگاهها به آن مراجعه نموده، در صورت لزوم از طرح های موجود استفاده نمایند و یا اینکه برای ارائه طرح های جدید از اطلاعات موجود در این بانک اطلاعاتی استفاده کنند. درپایان پیشنهاد می گردد، سازمان بهزیستی با توجه به اهداف خود نسبت به تحقق این امر اهتمام نموده و اولین «بانک اطلاعاتی طرح و برنامه» را راه اندازی نماید تا با این اقدام از قابلیت ها و ظرفیت های دستگاههای مختلف به شکل مفید و مطلوب استفاده شده و از صرف هزینه های غیر ضروری جلوگیری شود. به طور قطع و یقین از محل این صرفه جوئی ها رضایت بیشتر جامعه هدف حاصل خواهد شد. ( این مطلب را برای هفته نامه مهر نو بهزیستی نوشته ام که در این نشریه چاپ شده است)